Wat betekent het om burger te zijn?

Het Camera Interactiva programma is een nieuwe, jaarlijkse competitie om jonge academici, verhalenvertellers en kunstenaars de mogelijkheid te geven een maatschappelijk relevant verhaal te vertellen voor het grotere publiek. Na een schriftelijke selectieronde en interviews werden twaalf deelnemers geselecteerd om hun verhaal vorm te geven in dit talentontwikkelingsprogramma. De moderators van de competitie hebben de deelnemers in zes koppels verdeeld die elk bestaan uit een academicus en een creatief vormgever. Elk koppel zal de komende drie maanden een concept ontwikkelen om een verhaal te vertellen rond het thema burgerschap.

Wat betekent het om burger te zijn? Dat is de vraag die dit jaar centraal staat in de competitie. De vluchtelingencrisis aan de ene kant en de digitale vrijstaat die internet heet aan de andere kant laten de effecten zien van mondialisering, identiteitsvorming en digitalisering. Hoewel het lijkt alsof het internet ons grenzeloos toegang geeft tot onuitputtelijke bronnen van informatie, kattenfoto’s en gure meningen, is de toegankelijkheid van websites gelimiteerd aan de grenzen van landen, het draadloze bereik van de provider en de welvaart van de consument. Terwijl we ons druk maken om ons digitale zelfbeeld opgebouwd uit facebookposts, instagramfoto’s en retweets, staan de landgrenzen onder druk. Het geweld in het Midden-Oosten en de harde realiteit van het Afrikaanse continent dwingt bewoners om ontheemd te vluchten naar een nieuw land. De migratiestroom naar Europa laat het wrange verschil zien tussen het gesloten Fort Europa en de open landgrenzen van het Schengengebied. Terwijl de landen van de EU moeizaam tot een overeenkomst komen, proberen lokale initiatieven migranten te verwelkomen. Dit laat niet alleen de complexiteit van het onderwerp zien maar toont tevens de verschillende niveaus van burgerschap. Wanneer kan een migrant Europees staatsburgerschap krijgen? Wat maakt iemand een Nederlander? Wat maakt iemand een inwoner uit Utrecht?

De eerste drie maanden van het programma worden onderzoek en ontwikkeling afgewisseld zodat een concept voor een verhaal ontstaat. Tijdens de officiële kickoff op het Nederlands Film Festival vertellen ervaren digitale verhalenvertellers over hun drijfveren en inspiratie. Daarna volgt een intensieve trainingsweek die de deelnemers een inleiding geeft in verschillende aspecten van het doen van onderzoek, het maken van een verhaal en auteurschap. Tot aan begin december hebben de deelnemers dan de tijd om het concept te uit te werken. Op dinsdag 10 december zullen de koppels hun ideeën pitchen voor een jury. Een jury zal beslissen welke drie teams zaaigeld krijgen om hun idee verder uit te werken.

Op maandag 14 september kwamen de deelnemers van de Camera Interactiva competitie voor de eerste keer samen. Tijdens de introductieronde werd de diversiteit van de deelnemers duidelijk. Sommigen kwamen uit gender en post-colonial studies, anderen waren weer gericht op de voedselindustrie en ontwikkelingssamenwerking. Ook de creatieve deelnemers toonden zich veelzijdig met ervaring in visuele vertelkunst, documentaires en theater. Janina Pigaht, de moderator van de competitie, hoopt dat die diversiteit tot inspirerende verhalen leidt die het luisteren waard zijn.

De onderliggende vraag van de competitie is of de zes academici en de zes kunstenaars wel zodanig van elkaar verschillen. Wetenschappelijk onderzoek vraagt weliswaar een andere denkstrategie dan onderzoek voor een creatief ontwerp. Desalniettemin moet het gat tussen de creatieve sector en de wetenschap niet groter worden gemaakt. Daarnaast helpt het vertellen van verhalen, gebaseerd op onderzoek naar maatschappelijke kwesties, om de afstand tussen de universiteit en de samenleving te overbruggen. Deze vraag kwam ook aan bod tijdens de introductie in de middag. Er werd verteld dat de deelnemers in contact komen met verschillende ervaringsdeskundigen in digitale verhalen en onderzoek. Verder is er een online platform waarin deelnemers inspiratie met elkaar kunnen uitwisselen, vragen stellen en eerste versies met elkaar delen. Tevens is er de mogelijkheid om discussies te openen rond bijgewoonde lezingen en documentaires. Dit platform is een bottom-up benadering om de creativiteit en vindingrijkheid van de deelnemers te versterken.

In de tweede helft van de middag werden de eerste stappen gezet tot het maken van een creatief verhaal. In het Sherlock Holmes story-telling spel gingen de tweetallen een moordzaak oplossen aan de hand van een fictief plaats delict. In deze oefening werden de tweetallen niet alleen uitgedaagd om samen te werken, maar ook om snel beslissingen te maken over een grote hoeveelheid aan data en informatie. Door associatief na te denken konden de deelnemers in korte tijd een verhaal vertellen en leerden ze elkaars denkpatronen beter kennen. In de komende weken zullen de tweetallen meer met elkaar samen werken om aan een concept te kunnen bouwen.

– Ruben van der Mark